Cooking Utensils in Persian Proverbs

وسایل آشپزی

(C1 مُناسب برایِ فارسی آموزانِ سَطح)

آ‌شپزی و غَذا برای ایرانی‌ها بسیار مهم است. ایرانی‌ها گاهی ساعت‌ها صَرفِ پُختنِ غذاهایی مانند فِسنجان، آش، یا قورمه‌سبزی می‌کنند. به همین دَلیل، واژه‌های زیادی از لَوازمِ آشپزی یا موادِ خوراکی وارد اِصطِلاحه‌ا و ضَربُ‌المَثل‌های فارسی شده است. در این متن، دو تا از این مَثَل‌ها را یاد می‌گیریم. اما پیش از مَثَل‌ها، بهتر است با ظروف به کار رفته در آنها هم آشنا شوید.

Cooking Utensils in Persian Proverbs

(Farsi Level: C1)

Food and Iranian cuisine are highly significant for Iranians. Sometimes, we spend hours preparing a special dish, such as Fesenjan, Aush, or Ghormeh-Sabzi. Therefore, many food-related words, such as the names of ingredients or kitchen gear have entered Persian proverbs and daily expressions. This article introduces two Persian proverbs with cooking utensils as the keywords. It is better to learn the names of these utensils before going through these proverbs.

دیگ

دیگ ظَرفی دَردار، سَنگین و بزرگ است که در آن غَذا با حَجمِ زیاد و معمولاً رویِ آتش می‌پزند. کاربُردِ دیگ تقریباً شَبیه به کاربُردِ قابلَمه است با این تَفاوت که دیگ بزرگ‌تر است، شکلِ مُتِفاوتی دارد و جِنسِ آن بیشتر از فِلز، مِس یا روی است. از طرفی، در دیگ مَعمولاً نَذری و یا غذای مهمانی‌های بزرگ را می‌پزند.

Cauldron (dig)

“Dig,” or cauldron, is a large metal pot with a lid, used for cooking large quantities of food usually on an open fire. Cauldron and pot are similar except that the former is bigger with a different shape and is mostly made of metal or copper. Moreover, this special pot is important in the Persian language because it is used for cooking Nazri, votive food, or food for big ceremonies and gatherings.

کَفگیر

کَفگیر از وَسایل آشپزی برای هم زدن یا کشیدنِ غذا است. این وسیله دسته‌ای بلند دارد و گاهی بَخش انتهایی آن سوراخ‌سوراخ است. کَفگیر در خانه معمولاً اندازة کوچک‌تری دارد و سَرِ میز برای کشیدنِ غذا به کار می‌رود. اما در آشپزی برای حَجمِ زیاد مانند آشپزی در رستوران‌ها یا در زَمانِ پُختنِ نَذری از کفگیر‌های بسیار بُزرگتر با دسته‌های بلندتر استفاده می‌کنند.

Spatula (kafgir)

Spatula is one of the cooking utensils used for stirring or serving food. The implement looks like a flat spoon with a long handle. Some kinds, called skimmer, are perforated at the bottom part. The skimmers we use at home for serving food are small. But the ones for stirring “nazri” are usually big with very long handle.

Scrape the bottom of the barrel | کَفگیرش تهِ دیگ خورده

[kafgireš tah-e dig xorde(h)]

در زمان‌های قَدیم، وقتی در دیگ‌های بُزرگ نَذری پخته می‌شد تا بینِ نیازمَندان تَقسیم شود، صَفی از مردم تشکیل می‌شد که می‌خواستند غَذای نَذری بگیرند. زمانی‌که غَذا تمام می¬شد، کَفگیر به تَهِ دیگ می‌خورد و صدا می‌داد. با این صدا نیازمَندان مُتِوجه می‌شدند که غذا تقریباً تمام شده است و می‌گفتند «کَفگیر به تهَ دیگ خورد». امروزه وقتی کسی از نَظرِ مالی در شرایط بَدی قرار بگیرد و اَموال و دارایی‌هایَش را از دَست بدهد این ضَربُ‌المَثَل را استفاده می‌کنند تا بگویند که آن فَرد دیگر ثِروتی ندارد.

In the old days, impoverished people would queue in front of the houses where “nazri”, votive food, was cooked and distributed among people. When no food was left in the cauldron, the serving spoon would hit the bottom of it, making a sound. With this sound, people would figure out that there was no food for the ones standing at the end of the line. So, they would say: “The skimmer has touched the bottom of the cauldron.” This phrase has become a proverb in Persian. We use it to mention that someone has lost all their assets. The closest English equivalent for this proverb is “scraping the bottom of the barrel.”

گفتگوی یک

مهدیه: آریا از محمد شنیدم دنبال کار می‌گردی. تو که تویِ یه شرکت بزرگ کار می‌کردی.

آریا: آره ولی باید به فکر کار جدید باشم.

مهدیه: چرا؟ اخراج شدی؟

آریا: نه، «کَفگیر شرکتمون خورده تهِ دیگ!» نزدیک ورشکستگیه.

مهدیه: چه بد، امیدوارم زودتر کارِ جدید پیدا کنی.

goftegu-ye yek

Mahdiye(h): Âriyâ, az Mohammad šenidam donbâl-e kâr migardi. to ke(h) tu-ye ye šerkat-e bozorg kâr mikardi?

Âriyâ: âre(h), vali bâyad be(h) fekr-e kâr-e jadid bâšam.

Mahdiye(h): čerâ? exrâj šodi?

Âriyâ: na(h), “kafgir-e šerkatemun xorde(h) tah-e dig!” nazdik-e varšekastegi-ye(h)

Mahdiye(h): če(h) bad, omidvâram zudtar kâr-e jadid peydâ koni.

Dialogue One

Mahdiyeh: Âriya, I’ve heard from Mohammad that you are looking for a job. Haven’t you been working for a big company?

Âriyâ: That’s right but I have to look for a new job.

Mahdiyeh: But why? Did you get fired?

Âriyâ: Nope, the company “is in a bad situation, they’ve lost everything.” They are close to bankruptcy.

Mahdiyeh: Oh, so bad. Hope you find another job soon.

گفتگوی دو

آوا: سعید، آخرِ سال، اسفَندماه بریم سَفر؟ مثلاً دُبی.

سعید: آخ از سَفر نَگو که خیلی دلَم می‌خواد. ولی نِمی‌تونم.

آوا: خُب چرا. بیا از الان بَرنامه‌ریزی کنیم بِریم.

سعید: آوا آخَرِ ساله. «کَفگیرم بِه تهَ‌ دیگ رسیده». هیچی پول ندارم، ایشالا سالِ دیگه تو بَهار بریم.

goftegu-ye do

Âvâ: Sa’id, âxar-e sâl, esfand mâh berim safar? masalan Dobey?

Sa’id: âx, as safar nagu ke(h) xeyli delam mixâd, vali nemitunam.

Âvâ: xob čerâ? biyâ az alân barnâme(h)-rizi konim.

Sa’id: Âvâ, âxar-e sâl-e(h), “kafgirm be tah-e dig reside(h). hiči pul nadâram.

Dialogue Two

Âvâ: Sa’id, let’s go to a trip in Esfand for the end of the year. Dubai, for example.

Sa’id: Oh, don’t talk about travelling. I’d love to, but I can’t.

Âvâ: But why? We can start planning right now.

Sa’id: It’s end of the year. “I had spent all my money.” We hopefully go next year in the spring.

The pot calling the kettle black | دیگ به دیگ می‌گه روت سیاه

[dig be(h) dig mige(h) rut siyâh]

در زَمان‌های قَدیم وقتی اُجاق‌های گازی وجود نداشت، معمولاً غَذا را بر روی اُجا‌ق‌های زُغالی میپُختند. دودِ زُغال زیرِ دیگ را کاملاً سیاه می‌کرد. یعنی کافی بود هر دیگی فَقط یک بار استفاده شود تا سیاه و کثیف شود. حالا تَصور کنید دو دیگ، کنارِ هم روی اجاقِ زُغالی باشند و در آخر یکی از دیگ‌ها با وجود اینکه خودش کاملاً سیاه است به دیگِ کناری با کِنایه بگوید که تو سیاه و کثیف هستی. در زبانِ فارسی، وقتی کسی در شَخصیتِ خود عِیب یا اخلاق بَدی دارد و همان عِیب را در دیگران می‌بیند و عِیب‌جویی می‌کند، در پاسخش میتوانیم بگوییم «دیگ به دیگ میگه روت سیاه». با این ضَربُ‌المَثَل به آن فَرد می‌فَهمانیم که بهتر است قبل از اینکه از کسی اِنتِقاد کند، بیشتر به رَفتارهای خودش فکر کند.

Long before, when there were no electric or gas stoves, food would be prepared on charcoal stoves, and the coal smoke would blacken the cauldrons and pots. Putting the new pot on the stove once was enough to blacken it. Now, imagine that there are two cauldrons on charcoal stoves beside each other and one of them calls the other black and dirty. In Persian, when a captious person criticizes others for their behaviors without seeing the same problems in themselves, we can respond to them with this proverb “A cauldron calls the other cauldron black.” There is an exact equivalent for the proverb in English. “The pot calls the kettle black.” We ask people to concentrate on their flaws before admonishing others by using this proverb.